Dobrze by było od razu powiedzieć, dlaczego „opowieść fantastyczna”… Może ze względu na starą wschodnioeuropejską tradycję? Na przykład pisarz Fiodor Dostojewski opatrzył swój utwór „Łagodna” podtytułem „opowiadanie fantastyczne”. W komentarzu napisał, że „fantastyczną” jest sytuacja, w której istnieje niewidzialny i nieistniejący Stenograf, który może podsłuchiwać i zapisywać myśli głównego bohatera.

Dodał też, że w „Łagodnej” rzecz rozgrywa się przy ciele samobójczyni, a bohater ‑ mąż ‑ snuje myśli, które realnie nie mogły być przecież snute, tak jak były snute, czyli jak je on, pisarz, snuł. Uznał jednak, że takie fantastyczne snucie jest dla historii najlepsze.

W tym filmie nic nie jest tak, jak wydarzyło się naprawdę i to niewydarzenie się jest celowe. Stworzenie wielu sytuacji, które nigdy nie miały miejsca, jest głęboko przemyślane, a nawet jeśli niegłęboko to ‑ w każdym razie ‑ przemyślane. Wszystko  po to, by z wydarzeń, które nie miały miejsca, wysnuć wnioski na temat tego, co miało miejsce ‑ a więc Wy wszyscy – Widzowie – będziecie Prawdziwymi Detektywami.

Co to znaczy, że będziecie detektywami? To oznacza, że w tej historii została popełniona zbrodnia. Porzućcie więc uprzedzenia i wyuczone zawody, by krok za krokiem, trop po tropie wysnuć wnioski z niewydarzonych wydarzeń.

W kręgu podejrzanych lokujemy: Lenina i Fanny Kaplan, która targnęła się na jego życie. Fritza Habera, ojca wojny chemicznej i jego małżonkę, która z rozpaczy popełniła samobójstwo. Kuratora Sztuki i jego utraconą miłość  o wdzięcznym imieniu Eleonora. Miasta: Paryż, Moskwę, Petersburg i Łódź. Cara Mikołaja II, poetę Władimira Majakowskiego, śpiewaka Fiodora Szalapina, Rewolucję Październikowa oraz obie wojny światowe: Pierwszą i Drugą.

Film „Kobro / Strzemiński. Opowieść fantastyczna” jest eksperymentem technologicznym, formalnym i narracyjnym: łączy zdjęcia fabularne z udziałem aktorów kręconych w hali zdjęciowej, scenografii wirtualnej i animacji, balansuje na granicy videoartu i teatru telewizji. Jego strategie to impresja, sięganie do podświadomości, dialog współczesnego reżysera z awangardą pierwszej połowy XX wieku. Tytułowi bohaterowie znajdują się w onirycznej przestrzeni „Pomiędzy”, gdzie współistnieją: podwodny świat, w którym rozmawia się o sztuce i sala sądowa, na której Kobro ze Strzemińskim walczą o opiekę nad dzieckiem. Jest tam rezerwuar  wypełniony możliwymi do zakwestionowania ideami z współczesnej wystawy sztuki i Twierdza Osowiec, której Strzemiński bronił w czasie I Wojny Światowej. Można tam spotkać Lenina i Fritza Habera i artystę.

Film „Kobro / Strzemiński” wchodzi w dyskusję z biografizmem jako metodą odczytania sztuki,  ale też pokazuje, że od biografizmu nie sposób uciec. Jego twórcy zadają pytanie: co dzisiaj ze strategii awangardowych wynika? Przyglądają się projektowi awangardowemu, który nie wytrzymał konfrontacji z realnym życiem. Ale też dostrzegają walor postawy awangardowych artystów, która polegała na przezwyciężaniu życiowych przeciwności i wykraczaniu wyobraźnią poza to, co inni uznają za nieprzekraczalny horyzont.

„Dzisiaj, jak nigdy, tego sztuce potrzeba, bo kimże byśmy byli bez tych, którzy wierzyli i wcielali w życie utopijne awangardowe idee, bez tych, którzy przezwyciężali życiowe przeciwieństwa i wykraczali wyobraźnią poza neoliberalny slogan: Nie Ma Alternatywy” – deklarują. 

reżyseria: Borys Lankosz  scenariusz: Małgorzata Sikorska-Miszczuk
producentka: Magdalena Lankosz 

zdjęcia: Marcin Koszałka montaż: Magdalena Chowańska
muzyka: Marcin Stańczyk

koproducenci:
Instytut Adama Mickiewicza
Telewizja Polska S.A.

Partner filmu: Krakowski Park Technologiczny
Film powstał dzięki wsparciu Miasta Kraków i Krakowskiego Biura Festiwalowego

Podziękowania za wsparcie udzielone filmowi dla Muzeum Sztuki w Łodzi
Podziękowania za pomoc w realizacji filmu dla Narodowego Forum Muzyki im. Witolda Lutosławskiego

Projekt  jest częścią koordynowanego przez Instytut Adama Mickiewicza międzynarodowego programu kulturalnego POLSKA 100, realizowanego w ramach  Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2021.

Dofinansowano ze środków MKiDN w ramach Programu Wieloletniego Niepodległa na lata 2017-2021

scroll down for English

Kobro/ Strzeminski. A Fantastic Tale

It would be best to explain right away what exactly makes it “a fantastic tale”… Possibly an old Eastern European tradition. For example, Fyodor Dostoevsky subtitled his A Gentle Creature as A Fantastic Story, commenting that the existence of an invisible, intangible Stenographer, capable of hearing and recording the protagonist’s thoughts, is a “fantastical” situation. He added that the plot of A Gentle Creature takes place by the suicide’s body while the protagonist, her husband, is thinking thoughts that – realistically – couldn’t have been thought the way they were, or rather, the way they had been written by the author. Dostoevsky, however, felt that this fantastical reverie would be best for the story.

Nothing in this film is the way it had happened; this nonoccurrence is intentional. Creating scores of situations which had never taken place is a thoroughly considered action – or if not thoroughly, then at least considered, in any case. To what end? So that, having seen the events which hadn’t taken place, you could draw your own conclusions about the events which had, in essence letting all of you – the Audience – become Real Detectives.

What does it mean that you’re going to become detectives? It means a crime has been committed in this tale. First you’ll need to shed your own trades and prejudices; then step by step, clue by clue, come to conclusions based on the events which never happened.

Let’s gather our suspects: Lenin and Fanny Kaplan, his would-be assassin. Fritz Haber, the father of chemical warfare, and his wife, driven to suicide by despair. The Art Curator and his lost love, the charmingly named Eleonora. Cities – Paris, Moscow, Saint Petersburg, and Lodz. Tsar Nicholas II, poet Vladimir Mayakovsky, singer Fyodor Shalyapin, the October Revolution, and both World Wars: the First and the Second.

Kobro / Strzemiński: A Fantastic Tale is a technical, formal, and narrative experiment, a blend of feature footage of actors in a brick-and-mortar studio with virtual scenography and animation, skating on the edge of video art and TV plays. The strategies it employs include impressions, reaching into the subconscious, and the contemporary filmmaker’s dialogue with the avant-garde of the first half of the 20^th century. The titular protagonists exist in an oneiric “In-between,” where an underwater world of discussing art coexists with the courtroom where Kobro and Strzemiński battle for custody of their child. This space holds a reservoir filled with controvertible ideas from a contemporary exhibition along with the Osowiec Fortress defended by Strzemiński in World War One. It’s a place where you could meet Lenin, Fritz Haber, and an artist as well.

While Kobro / Strzemiński is a debate with biographism as a way of perceiving art, it also points out that biographism is inescapable. The filmmakers ask: what’s left of avant-garde strategies today? They examine an avant-garde project that didn’t survive its confrontation with real life – but they also appreciate the value of avant-garde attitudes of overcoming obstacles in life and letting your imagination roam beyond what others see as an impassable horizon.

In their own words: “Art needs this today like it never did before – who would we be without those who believed and implemented utopian, avant-garde ideas? Who would we be without those who overcame obstacles in life and imagined something beyond that neoliberal slogan, No Alternative?”

directed by: Borys Lankosz  written by: Małgorzata Sikorska-Miszczuk
producer: Magdalena Lankosz 

director of photography: Marcin Koszałka editor: Magdalena Chowańska
music: Marcin Stańczyk

Co-Producers:
Adam Mickiewicz Institute
Telewizja Polska S.A.

Partner:
Cracow Technology Park

The movie was created with the support of the city of Krakow and the Krakow Festival Office.

We are grateful for the support of the Museum of Art in Lodz.

We are grateful for the assistance of the Witold Lutosławski National Forum of Music in the realization of the movie.

The project is co-organized by the Adam Mickiewicz Institute operating under the Culture.pl brand within the international cultural programme POLSKA 100 accompanying Poland’s centenary of regaining independence.

Co-financed by the Ministry of Culture and National Heritage of the Republic of Poland as part of the Multi-annual Programme NIEPODLEGŁA 2017-2021.