O Lemie napisano i nakręcono już wiele, a jednak jego życie wciąż skrywa wiele zagadek i paradoksów. Jak udało mu się przeżyć Holocaust? Jaki był jego stosunek do PRL – skoro i pisał utwory propagandowe, i działał w konspiracji? Jak w latach 50. udawało mu się być na bieżąco ze światową nauką i techniką? Dlaczego przez całe życie współpracował z katolickim „Tygodnikiem Powszechnym”, będąc otwarcie ateistą? Pierwszy dokumentalny film biograficzny o Stanisławie Lemie.

W filmie „Autor Solaris” z tymi pytaniami mierzy się Borys Lankosz, reżyser, który z jednej strony pokazał „Ziarnem prawdy” i „Rewersem”, że dobrze sobie radzi z gatunkową popkulturą, a z drugiej filmami „Rozwój” i „Radegast”, że jest wrażliwym dokumentalistą, który potrafi kamerą pokazać rzeczy, których nie widać na pierwszy rzut oka.

W filmie zobaczymy unikalne, po raz pierwszy pokazane publiczne materiały archiwalne: zdjęcia i filmy kręcone przez Stanisława Lema na kamerze 8 mm. Zobaczymy niepublikowane dotąd listy, w których widać, jak narastał konflikt między Lemem a Philipem K. Dickiem, w wyniku którego Dick doszedł do wniosku, że Lem nie istnieje, a pod tym skrótem ukrywa się jakaś tajna komunistyczna organizacja. Usłyszymy głos Stanisława Lema, który w latach 50. nagrał swoją antystalinowską satyrę „Korzenie”, którą wykonywał dla najbliższych przyjaciół. Dla równowagi – zobaczymy też inscenizację fragmentu socrealistycznej, propagandowej sztuki „Zdarzenie na jachcie Paradise”.

O życiu i twórczości Lema opowiedzą czołowi lemoznawcy: Jerzy Jarzębski, Stanisław Bereś, Tomasz Fiałkowski, Michael Kandel i Wiktor Jazniewicz (tłumacze angielski i rosyjski), a także Michał Zych – siostrzeniec pisarza, który mieszkał u swojego sławnego wuja. Timothy D. Snyder nakreśli historyczne tło pogromu lwowskiego, który Lem cudem przeżył i opisał to w powieści „Głos Pana”.

Usłyszymy znane głosy i zobaczymy znane twarze. Narratorem prowadzącym nas przez tę opowieść jest Marek Kondrat . W inscenizowanych scenach biograficznych głos Lema jest głosem Jana Peszka. Robert Gonera wystąpił jako Gról Zbawnucy, tyran z zatrzymanego przez cenzurę w 1971 satyrycznego opowiadania „Edukacja Cyfrania”.

Scenariusz napisał Wojciech Orliński, dziennikarz „Gazety Wyborczej”, miłośnik Lema, autor wielu książek, w tym leksykonu lemologicznego „Co to są sepulki?” i biografii pisarza „Lem. Życie nie z tej Ziemi”.

Stanisław Lem (1921-2006) to najsłynniejszy na świecie polski pisarz wszech czasów. Jego książki ukazały się w łącznym nakładzie przekraczającym 30 milionów egzemplarzy, przetłumaczone na 41 języków. Najbardziej znana jest powieść „Solaris” (1961). Wielokrotnie adaptowano ją dla teatru i filmu, najbardziej znane interpretacje to filmy Andrieja Tarkowskiego (1971) i Stevena Soderbergha (2002). Lem był także pionierem futurologii do tego stopnia, że kiedy napisał pierwszą polską książkę futurologiczną – „Summa technologiae” (1964), nie znano jeszcze samego tego słowa, podobnie jak słów na określenie tego, co dziś nazywamy „rzeczywistością wirtualną”, „inżynierią genetyczną” czy „Internetem”. Lem na to wszystko wymyślił więc własne określenia, przeważnie zresztą ładniejsze, np. „fantomatyka” zamiast „rzeczywistości wirtualnej”.

scenariusz: Wojciech Orliński reżyseria: Borys Lankosz
narrator: Marek Kondrat producent: Magdalena Lankosz

eksperci: Stanisław Bereś, Tomasz Fiałkowski, Jerzy Jarzębski, Wiktor Jazniewicz, Michael Kandel, Timothy D. Snyder, Michał Zych

zdjęcia: Michał Gościk montaż: Wojciech Anuszczyk
muzyka: Krzysztof Orluk, Karim Martusewicz

Film powstał w koprodukcji:
ARTE G.E.I.E, TVP S.A., INSTYTUT ADAMA MICKIEWICZA / culture.pl, WROCŁAW 2016. EUROPEJSKA STOLICA KULTURY, NARODOWE CENTRUM KULTURY

scroll down for English

Autor Solaris

Stanisław Lem is the most famous Polish writer worldwide, and yet his life is shrouded in enigma and full of paradoxes. How has he managed to survive the Holocaust? What was his true attitude towards communism, since he was writing propaganda pieces and participating in illegal opposition activity… all at the same time? How he managed to monitor the progress of international science and technology with such outstanding accuracy – while living on the outskirts of Krakow, behind the Iron Courtain, under oppressive regime that censored everything, including private letters? Why did he write for a Catholic weekly „Tygodnik Powszechny”, while being open about his atheism?

The documentary „Autor Solaris” tries to answer these questions. BORYS LANKOSZ, the internationally acclaimed director and the producer, is known for two things: he is no stranger for quality genre fiction, as he has proven with his feature thrillers („Reverse” and „Grain of Truth”) and TV series, but he also makes insightful documentaries, revealing things that aren’t visible at first glance („Radegast”, „Evolution”, „Poles Poles”).

This film is the first chance to see unique archive footage: private still pictures and home movies, shot on 8 mm camera by Stanisław Lem himself. We will see unpublished letters from PHILIP K. DICK, were one can see escalation of personal conflict between the two writers, erupting in 1973 in a famous letter to FBI, when Dick considered that Lem does not exist as a person, „L.E.M.” must be an acronym for some sinister communist organization. We will hear the voice of Stanisław Lem, who has recorded himself in 1950’s, performing „Korzenie” („Kowtowing”) – his highly illegal satyre against Stalin. But for objectivity sake, we will also see contemporary staging of a hilariously silly propaganda piece he wrote in the same period – „Zdarzenie na Jachcie Paradise” („The Events on the ≫Paradise≪ Yacht”).

The life and works of Lem will be told by the leading lemologists: JERZY JARZĘBSKI, STANISŁAW BEREŚ, TOMASZ FIAŁKOWSKI, MICHAEL KANDEL I WIKTOR JAZNIEWICZ (the last two are his translators to English and Russian), and also MICHAŁ ZYCH, Lem’s nephew, who lived under the roof of his famous uncle. Famous historian TIMOTHY SNYDER will explain the historical background of the infamous „pogrom of Lviv”, which Lem barely surviving, depicting his ordeal under thin disguise in his science-fiction novel „Głos Pana” („The Masters Voice”).

Famous Polish actors lend their voices and faces for this project. MAREK KONDRAT and JAN PESZEK will be heard in the voice overs, and ROBERT GONERA will be lovably evil as a tyrant from a anticommunist satyre „Edukacja Cyfrania” („Cyphrankie’s Education”), withheld by censorship in 1971.

The script was written by WOJCIECH ORLIŃSKI – popular Polish journalist and self-professed Lem afficionado, author of many books, including a couple on Lem.

Stanisław Lem (1921-2006) is the most popular Polish writer worldwide. His books were published in a combined circulation of 30 million of copies in 41 languages. He is best known for his original love story in space, „Solaris”. It was adopted for theatre and cinema a number of times. The most known movies were made by Andrey Tarkovsky (1971) and Steven Soderbergh (2002). Lem was also a pioneer of futurology. He authored the first Polish book on futurology, „Summa technologiae” (1964) – so early the word wasn’t even invented yet. Lem wrote there about his prediction for our century and he has described it with astonishing accuracy, although when he wrote about „the Internet” or „virtual reality”, these words did not exist yet, so he had to invent his own words, usually better than the ones we use today (e.g. „phantomatics” instead of „virtual reality”).

written by: Wojciech Orliński directed by: Borys Lankosz
narrated by: Marek Kondrat producer: Magdalena Lankosz

the experts: Stanisław Bereś Tomasz Fiałkowski Jerzy Jarzębski Wiktor Jazniewicz Michael Kandel Timothy D. Snyder Michał Zych

director of photography: Michał Gościk editing: Wojciech Anuszczyk
music: Krzysztof Orluk, Karim Martusewicz

A coproduction of:
ARTE G.E.I.E, TVP S.A., ADAM MICKIEWICZ INSTITUTE / culture.pl, WROCŁAW 2016. EUROPEJSKA STOLICA KULTURY, NARODOWE CENTRUM KULTURY